جنگنده ها

مقدمه

بیش از صد سال از ساخت اواین هواپیما به دست برادران رایت می گذرد .

هواپیمای برادران رایت با آن ساختمان بسیار ساده و سطوح کنترل ساده تر از بدنه ، کمتر از 1 دقیقه مداومت پروازی داشت ، ولی به هر حال سر آغاز ساخت هواپیما محسوب می شود .  

از آن پس عصر هوا نوردی با سرعت بسیار عجیبی پیشرفت کرد . کشورهایی که هنوز هم درحال سود بردن از تحقیقات سال های پیش خود هستند و هر روز قدرتمندتر میشوند .

در بسیاری از مقالات یا توضیحات هوانوردی ازیک هواپیمای جنگنده ، به واژه هایی چون نسل پنجم ، نسل چهارم و ... بر می خوریم . این واژه ها در واقع یک نوع طبقه بندی غیر رسمی هواپیماهای جنگنده و تنها روش برای شناسایی بهتر جنگنده ها براساس تاریخ و توانمندیهای شان است .

برای آشنایی بیشتر با نسل های گوناگون جنگنده ، در این نوشتار سعی شده با مثالهایی از ابتدا تا کنون وجه تمایزی از نسل های گوناگون جنگنده ها را معرفی کنیم .

***

نسل اول

نسل اول جنگنده ها ، بیشتر به جنگنده هایی اطلاق می شود که در ابتدای عصر جت و در سالهای 1945 تا 1955 میلادی – یعنی بعد از جنگ دوم جهانی و تا زمان پایان جنگ کره – تولید شدند . این هواپیماها ، اولین هواپیماهایی بودند که به موتورهای توربوجت مجهز شدند ، ولی با تمام این اوصاف قادر به شکستن دیوار صوتی ( Sound barrier ) نبودند و از نظر توانایی و قابلیتهای جانبی ، بسیار به همان هواپیماهای پیستونی WWII  شبیه بودند و تنها وجه مثبت آنها ، توانایی سرعت گیری سریعتر بود .

این هواپیماها که معروف ترین آنها را می توان F-86   سابر آمریکایی – که در اختیار نیروی هوایی ایران نیز بود – و هواپیمای MIG-15   روسی اشاره کرد که اغلب مجهز به رادار نبوده واز همان سلاح های معمولی توپ و بمب های سقوط آزاد و غیر دقیق و راکت های معمولی استفاده می کردند .

سابر اف ۸۶

میگ ۱۵

جنگنده های نسل دوم

این جنگنده ها که طی سال های 1955 تا 1960 میلادی تولید شدند ، هواپیماهایی بودند که سرعت بیشتر ، سیستم راداری تشخیص هدف و اولین موشک های هوا به هوای هدایت شونده که سایدویندر ( Sidewinder ) نام داشت و هم اکنون نیز از آن بسیار استفاده می شود ، دارا بودند .

این جنگنده ها ، در حقیقت با به عمل گیری درس هایی که در جنگ کره آموخته شد ، طراحی و تولید شدند .

نمونه جنگنده های نسل دوم هواپیمای F-104   ( استار فایتر ) را می توان نام برد .

هواپیماهای نسل دوم اولین جنگنده هایی بودند که قادر به حفظ سرعت های مافوق صوت در پرواز مستقیم بودند .

پیشرفت های چشمگیر در صنعت موشک های هوابه هوا ، موجب شد که برای اولین بار در جهان از این موشکها به عنوان سلاح اولیه و اصلی هواپیما به جای همان توپ معمولی استفاده شود .

اف۱۰۴

نسل سوم

در حدود سالهای 1960 تا 1970 ، نسل سوم جنگنده ها که بیشتر جنگنده هایی را که در جنگ ویتنام شرکت کردند پوشش می دهد ، متولد شدند .

اکثر این جنگنده ها اولین هواپیمای چند منظوره بودند که قادر به انجام ماموریتهای هوا به هوا و هوا به زمین به صورت همزمان بودند .

مشهورترین هواپیمای این نسل هواپیمای جنگنده فانتوم F-4   است که در نمونه های گوناگونی ساخته شد و به خدمت نیروی هوایی کشورهای بسیاری در جهان ازجمله ایران درآمده است .

اف ۴ فانتوم

نسل چهارم

پس از آن و در طی سال های 1970 تا 1990 ، روند روبه رشد تولید جنگنده های چند ماموریتی به طرز قابل توجهی ادامه یافته و سرانجام منجر به تولید هواپیمای مشهوری چون F-14 TOMCAT  ، F-15 Eagle،F-16 Falcon  ، F-18Hornet  و MIG-29Fulcrum  شد .

دراین هواپیماها ، تاکید بیشتر بر روی قابلیتهای مانور دهی هوایی ونبرد های نزدیک ( Dogfight  ) بود با

سرعت های بالاتر ، به همین جهت این جنگنده ها ، در نبردهای هوا به هوا بسیار سریع عمل می کنند .

نسل چهارونیم

پس از نسل چهارم ، مابین سال های 1990 تا 2000 نیز جنگنده هایی بسیار مشابه جنگنده های نسل چهارم

ولی با قابلیتهای بهبود یافته و سیستم های پیشرفته تر مانند هواپیمای سوپر هورنت ، یورو فایتر تایفون ، و رافال تولید شدند که به جنگنده های نسل چهارونیم مشهورند . از سال 2000 تا زمانی که هنوز مشخص نیست ، نسل بسیار جدیدی با نام نسل پنجم جنگنده ها پدید آمده و باید اعتراف کرد که این جنگنده ها از سلاطین کنونی آسمان محسوب می شوند .

نسل پنجم

در نسل پنجم که به صورت نمونه میتوان F-22Raptor و F-35 JSF  آمریکایی و SU-47 Berkut  روسی اشاره کرد در این جنگنده ها خلبان دید کاملی را از صحنه نبرد به وسیله دستگاه های اویونیکی ( الکترونیک پروازی ) پیشرفته روی خود داشته و میدان را کاملا در کنترل خود دارد . مهمترین ویژگی جنگنده های نسل پنجم ، رادار گریزی ( Stealth ( است که به بقاپذیری جنگنده و محفوظ ماندن از دید راداری دشمن کمک شایانی می کند.

هم اکنون که درزمان  نسل پنجم جنگنده ها هستیم ، باید منتظر ظهور سریع نسل های بعدی باشیم ، زیرا صنعت هوا فضا به عنوان یکی از علوم پیشرفته در حال ارتقا است ، به طوری که می بینیم ناسا هوافضاپیمای X-43A را با سرعت 10 ماخ ( 10 برابر سرعت صوت و حدودا یک مایل در ثانیه ) با موفقیت آزمایش می کند . X-43A از موتورهوادم اسکرام جت ( Scramjet ) استفاده می کند و شاید تا چند سال آینده نمونه عملیاتی و یا حتی مسافربری از آن ساخته شود و اگر چنین شود ، هر مایل را میتوان در یک ثانیه پیمود .