چگونه تحلیل سیاسی کنیم؟

 

بعد از انتخابات، نخبگان و فعالان سیاسی کشور تحلیلهای خود را از انتخابات و رخدادهای تلخ و شیرین آن ارائه دادند. طبیعی است که هر یک از فعالان سیاسی بسته به دلبستگی های آشکار و نهان جناحی و سیاسی خود تحلیل را سامان داده و نتیجه دلخواه را بیان کنند.

بعد از انتخابات، نخبگان و فعالان سیاسی کشور تحلیلهای خود را از انتخابات و رخدادهای تلخ و شیرین آن ارائه دادند. طبیعی است که هر یک از فعالان سیاسی بسته به دلبستگی های آشکار و نهان جناحی و سیاسی خود تحلیل را سامان داده و نتیجه دلخواه را بیان کنند.

از دیر باز و حتی پیش از رهبری، آیت الله خامنه ای به عنوان تحلیلگری صاحب بصیرت در فضای سیاسی ایران شناخته شده اند. مهمترین ویژگی در تحلیلهای ایشان جامع نگری و پرهیز از یک سویه نگریستن به مسایل است. اکنون نیز به دلیل جایگاه رهبری بر این مشی خود ادامه داده و همواره مسایل را از دیدی کلان می نگرند و از جزیی نگری و بخشی گرایی پروا دارند.

سخنرانی اخیر مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان و نخبگان علمی کشور بیانگر بسیاری از اصول مورد نیاز یک جوان برای تحلیل تحولات سیاسی کشور بود. بارها کاربران محترم تبیان در بخش مشاوره از چگونگی تحلیل دقیق و درست سیاسی پرسیده بودند، با توجه به اصول زیر می توان به یک تحلیل درست هم در قضیه انتخابات و هم در سایر قضایای سیاسی رسید. با هم مروری بر این اصول می کنیم:

1- جامع نگری:

"کارهائى که نظام در سطح کلان با جنبه‏ى شمولى که بعضى از مسائل دارد، انجام میدهد، بایستى با ملاحظه‏ى همه‏ى جوانب باشد؛ یک بعدى نمیشود به مسائل نگاه کرد. فکر میکنم اگر شما با این ملاحظات نگاه کنید، آنچه که تاکنون انجام گرفته و آنچه در آینده انجام خواهد گرفت، هر ذهن باانصافى را قانع خواهد کرد."

2- پرهیز از تکیه بر حدس و گمان:

"در قضایائى به این اهمیت، با حدس و گمان و شایعه و این چیزها نمیشود حرکت کرد. ما این انقلاب و این نظام عظیم را محصول مجاهدت یک ملت بزرگ و فداکارى‏هاى عظیم جوانانى میدانیم که چه در دوره‏ى انقلاب، چه در دوره‏ى دفاع مقدس، چه بعد از آن تا امروز فداکارى کردند؛ مثل خود شماها، که در صحنه‏هاى مختلف حضور دارید و گاهى کارهاى بزرگى انجام میگیرد. نمیتوانیم تداوم این نظام را و حرکت کلى این نظام را در سطحى که تصمیم‏گیرى کلان رهبرى در او لازم است، به حدس و گمان و این چیزها مبتنى کنیم."

"من متهم نمیکنم افرادى را که دست‏اندرکار بودند، که اینها دست‏نشانده‏ى بیگانه‏هایند یا انگلیسند یا آمریکایند - این را من ادعا نمیکنم، چون براى من این قضیه ثابت نیست؛ چیزى که ثابت نیست، نمیتوانم بگویم."

3- عدم توجه به شایعات

"این شایعاتى که شما شنیده‏اید، بنده هم خیلى از این شایعات را میشنوم؛ ممکن است بسیارى از این شایعات مطابق واقع هم باشد و انسان شواهد و قرائنى هم برایش داشته باشد؛ اما قرینه و شاهد متفرق نمیتواند جرمى را علیه کسى اثبات کند؛ به این نکته توجه داشته باشید."

4- عدم رسانه ای کردن مسایلی که مصلحت نیست

"این را به طور قاطع بدانید که با اینها برخورد خواهد شد. حالا نمیخواهیم جنجال بکنیم که دستور بدهیم، این دستور توى رسانه‏ها پخش بشود، باز یک پیوست زده بشود، باز یک پیرو زده بشود؛ من دوست ندارم کار تبلیغاتى انجام بگیرد؛ اما از اولین روزها دستور داده شده و کسانى دنبال هستند؛ منتها کارها باید درست با دقت و با مراقبت پیش برود."

"دولت کنونى و رئیس جمهور محترم مثل همه‏ى انسانهاى عالم، یک نقاط قوّتى دارد، یک نقاط ضعفى. من که حمایت کردم، از نقاط قوّت حمایت کردم. ...یک نقاط ضعفى وجود دارد، آن نقاط ضعف را بنده حمایت نمیکنم. حالا یکى از سؤالها این بود که چرا علنى موضع نمیگیرید؟ چون لازم نیست علنى موضع گرفتن؛ چه لزومى دارد؟ علنى موضع گرفتن نسبت به یک نقطه‏ى ضعف در یک مسئول، شما خیال میکنید که چقدر کمک میکند به حل آن مشکل؟ هیچى. گاهى اوقات هست که انسان اگر یک چیزى را بدون علنى کردن دنبال علاجش باشد، بهتر علاج خواهد شد، تا اینکه یک چیزى را انسان جنجالى کند. بله، یک وقت هست که هیچ چاره‏اى جز علنى شدن نیست؛ آنجا بله، انسان علنى میکند."

البته لازم به ذکر است که این بند منافاتی با نقد و انتقاد سازنده رسانه ها نسبت به عملکرد دولت ندارد. این بند بیشتر باید مورد توجه مسئولان عالی کشور قرار گیرد.

سخنرانی اخیر مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان و نخبگان علمی کشور بیانگر بسیاری از اصول مورد نیاز یک جوان برای تحلیل تحولات سیاسی کشور بود.

5- حق طلبی و عدم توجیه اشتباهات

"در کوى دانشگاه، در آن شب معین، قطعاً تخلفات بزرگى انجام گرفته، کارهاى بدى انجام گرفته. ما گفته‏ایم پرونده‏ى ویژه‏اى براى این کار تهیه شود و به طور دقیق دنبال بگردند و مجرمان را پیدا کنند و وقتى پیدا کردند، به وابستگى‏هاى سازمانى آنها هم هیچ نگاه نکنند و باید مجازات شوند؛ این را من به طور قاطع گفتم."

6- عدم اغماض در هر جرم و جنایت

"هیچگونه اغماضى از جرم و جنایت وجود نخواهد داشت؛"

" تخلفات یا حتّى جنایاتى است که در خلال این حوادث از سوى نیروهاى ناشناس انجام گرفته. شما اشاره کردید به مسائل کوى دانشگاه یا از این قبیل مسائل - حالا کوى دانشگاه را چند نفر از دانشجویان عزیز تکرار کردند؛ شبیه کوى دانشگاه، مسائل دیگرى هم در این مدت اتفاق افتاده - یا مثلاً قضیه‏ى کهریزک را گفتند. این قضایا واقعاً یکى از آن مشکلات و معضلات کار دستگاه‏هاى اجرائى است. اولاً این را به طور قاطع بدانید که با اینها برخورد خواهد شد."

7- انصاف

"من از فعالیتهاى پلیس امنیتى‏مان، پلیس انتظامى‏مان، دستگاه بسیجمان تشکر میکنم؛ اینها خیلى کارهاى بزرگى کردند، کارهاى خوبى کردند؛"

8- توجه به دشمن و توطئه هایش

"البته اینى که عرض میکنم، تحلیل است؛ خبر نیست. به اعتقاد من، با تحلیل من، این مسئله از بعد از انتخابات یا از روزهاى حول و حوش انتخابات شروع نشده؛ این از قبل شروع شده، این از قبل طراحى شده، برنامه‏ریزى شده. "

"دیدید که این دستگاه‏ها و وسائل رسانه‏اى و صوتى و الکترونیکى و ماهواره‏اى و غیره حضورشان در صحنه را چطور تشدید کردند؛ صریح وارد میدان شدند. قبلاً امیدوار نبودند که این کار بگیرد؛ بعد دیدند نه، گرفت؛ لذا سریع وارد میدان شدند؛ منتها خوشبختانه مثل همیشه که مسائل ایران را بد میفهمند و ملت ایران را نمیشناسند، این دفعه هم نشناختند. اینها تودهنى خوردند، سیلى خوردند، ولى هنوز ناامید نیستند. من به شما عرض کنم دانشجوهاى عزیز! اینها ناامید نیستند؛ دارند قضایا را دنبال میکنند؛ به این زودى هم زمین نمیگذارند. اینها صحنه‏گردانهائى دارند، صحنه‏گردانهائى هم پیدا خواهند کرد."

9- پرهیز از افراط

"شرط دیگر این است که در قضایا افراط وجود نداشته باشد. طبیعت جوان، طبیعت تحرک و تندى است. این دوره‏ى زندگى شما را ما هم گذرانده‏ایم؛ آن هم در دورانهاى انقلاب و اوائل مبارزات و اینها بوده. تندى را میدانم چیست. خیلى هم به ما نصیحت میکردند که آقا تندى نکنید، ما میگفتیم که نمیفهمند چقدر لازم است تندى کردن. میدانم تصور شما چیست، اما حالا از ما بشنوید دیگر. مراقب باشید تندروى، انسان را پیش نمیبرد. با فکر، تصمیم بگیرید. بنابراین توقع اینکه شماها مدبرانه و فکورانه فکر کنید و بدون تندروى، بدون افراط و تفریط توى قضایا، رفتار کنید، توقع زیادى نیست."

10- امید به آینده

"عزیزان من! شرط اصلى فعالیت درست شما در این جبهه‏ى جنگ نرم، یکى‏اش نگاه خوشبینانه و امیدوارانه است. نگاهتان خوشبینانه باشد. ببینید، من در مورد بعضى‏تان به جاى پدربزرگ شما هستم. من نگاهم به آینده، خوشبینانه است؛ نه از روى توهم، بلکه از روى بصیرت. شما جوانید - مرکز خوشبینى - مواظب باشید نگاهتان به آینده، نگاه بدبینانه نباشد؛ نگاه امیدوارانه باشد، نه نگاه نومیدانه. اگر نگاه نومیدانه شد، نگاه بدبینانه شد، نگاه «چه فایده‏اى دارد» شد، به دنبالش بى‏عملى، به دنبالش بى‏تحرکى، به دنبالش انزواء است؛ مطلقاً دیگر حرکتى وجود نخواهد داشت؛ همانى است که دشمن میخواهد."

11- آینده نگری

"و همین جا به شما بگویم، مواظب باشید توى این قضایاى سیاسى کوچک و حقیر نبادا دانشگاه تحت تأثیر قرار بگیرد؛ مبادا کار علمى دانشگاه متزلزل شود؛ مبادا آزمایشگاه‏هاى ما، کلاسهاى ما، مراکز تحقیقاتى ما دچار آسیب بشوند؛ حواستان باشد. یعنى یکى از مسائل مهم در پیش روى شما، حفظ حرکت علمى در دانشگاه‏هاست. دشمنها خیلى دوست میدارند که دانشگاه ما یک مدتى لااقل دچار تعطیلى و تشنج و اختلالهاى گوناگونى باشد؛ این برایشان یک نقطه‏ى مطلوب است؛ هم از لحاظ سیاسى برایشان مطلوب است، هم از لحاظ بلندمدت؛ چون علم شما از لحاظ بلندمدت به ضرر آنهاست؛ لذا مطلوب این است که دنبال علم نباشید."

شما به کمک این اصول می توانید به ارزیابی تحلیلهای ارائه شده از سوی نخبگان مبادرت کرده و جامعیت و روایی آنها را سنجش کنید.

12- آسیب شناسی

"من الان به شما عرض میکنم، اینها در نهایت شکست میخورند؛ اما درجه‏ى بیدارى و هوشیارى من و شما میتواند در میزان خسارت و ضررى که وارد میکنند، تأثیر بگذارد. اگر هوشیار باشیم، نمیتوانند صدمه و ضررى بزنند. اگر غفلت کنیم، احساساتى بشویم، بى‏تدبیر عمل کنیم، یا خواب بمانیم و اینجور عوارض به سراغمان بیاید، ضرر و زیان و هزینه بالا خواهد بود؛ ولو در نهایت موفق نخواهند شد."

13- ارائه راهکار

"هرچه بگذرد هم باز بیکار نمیمانند؛ مگر آن وقتى که شماها همت کنید؛ شما جوانها کشور را از لحاظ علمى، از لحاظ اقتصادى، از لحاظ امنیتى به نقطه‏اى برسانید که امکان آسیب پذیرى‏اش نزدیک به صفر باشد؛ آن وقت کنار میکشند و توطئه‏ها تمام خواهد شد. اینى که من توى این چند سال به دانشگاه‏ها مرتب راجع به مسائل علم و تحقیق و پژوهش و نوآورى و جنبش نرم‏افزارى و ارتباط صنعت و دانشگاه و اینها این همه تأکید کردم، براى خاطر این است که یک رکن امنیت بلندمدت کشور و ملتتان علم است."

" حالا در جنگ نرم، چه کسانى باید میدان بیایند؟ قدر مسلّم نخبگان فکرى‏اند. یعنى شما افسران جوانِ جبهه‏ى مقابله‏ى با جنگ نرمید."

14- هدف را فراموش نکنیم

"هدف مشخص است: هدف، دفاع از نظام اسلامى و جمهورى اسلامى است در مقابله‏ى با یک حرکت همه‏جانبه‏ى متکى به زور و تزویر و پول و امکانات عظیم پیشرفته‏ى علمىِ رسانه‏اى. باید با این جریان شیطانىِ خطرناک مقابله شود."

مقام معظم رهبری در این سخنرانی نه تنها تحلیلی جامع از انتخابات و تحولات بعد از آن ارائه دادند، بلکه اصول و معیارهایی را برای تحلیل رخدادهای سیاسی عرضه نمودند. بدیهی است برای رسیدن به یک تحلیل درست و مناسب توجه به تمامی این اصول و نه تنها بخشی از آنها ضروری است.

همچنین شما به کمک این اصول می توانید به ارزیابی تحلیلهای ارائه شده از سوی نخبگان مبادرت کرده و جامیعت و روایی آنها را سنجش کنید.